Cẩm Khê là huyện trung du miền núi của tỉnh Phú Thọ, phát triển kinh tế chủ yếu là Nông –Lâm – Thủy sản. Hàng năm, toàn huyện gieo trồng 7.500 ha lúa, 1.600 ha ngô, 1.000 ha lạc, 800 ha rau màu các loại, 900 ha chè và hàng nghìn ha rừng. Tuy nhiên năng suất chưa cao do lượng đầu tư phân hữu cơ thấp, bà con chủ yếu lạm dụng phân hóa học gây bạc màu đất.
Qua tham quan học hỏi thực tế tại các địa phương trong và ngoài tỉnh cùng với nguồn nguyên liệu sẵn có ở địa phương, UBND huyện Cẩm Khê đã xây dựng mô hình chuyển giao khoa học kĩ thuật sản xuất phân hữu cơ cho bà con nông dân trên địa bàn huyện và bước đầu mang lại hiệu quả.
Mô hình được triển khai từ tháng 1 năm 2015, tham gia mô hình có 124 hộ là Tổ trưởng Khuyến nông, Đoàn thanh niên và các hộ nông dân các xã trên địa bàn huyện. Để mô hình sản xuất phân hữu cơ đạt kết quả, Phòng Nông nghiệp, Trạm bảo vệ thực vật và Huyện đoàn thanh niên đã xây dựng kế hoạch, tiến hành khảo sát nguồn nguyên liệu, tập huấn kỹ thuật ủ phân hữu cơ, tổ chức triển khai thực hiện mô hình điểm và xây dựng quy trình hoàn thiện cho từng loại nguyên liệu. Nguyên liệu và quy trình ủ phân hữu cơ khá đơn giản, đó là các loại cây sẵn có ở địa phương như: rơm, rạ, thân lá, lạc, ngô, sắn, bèo các loại, mùn cưa, bùn, phân chuồng, vôi bột, Lân, chế phẩm ủ phân AT; Cứ 80% lá cây, rơm, rạ, bèo + 20% phân chuồng các loại + 1% vôi bột + 1% Super Lân Lâm Thao, chế phẩm AT hòa nước tưới đều. Theo quy trình ủ phân 5 bước đó là: bước 1: trộn đều tất cả nguyên liệu vôi, lân, phân chuồng; bước 2: hòa chế phẩm AT 200ml cho 20 lít nước, tưới đều nước lên đống phân đến độ ẩm 50%, có thể dùng nước xả chuồng trại hoặc nước rỉ mật; bước 3: đánh đống phân ủ cao tầm 1,5m, sau đó dùng bạt ni lon màu tối đậy kín; bước 4: sau 20 ngày, mở bạt ra, đảo đều, tưới thêm nước, tiếp tục đậy lại ủ thêm 20 ngày; bước 5: sau 40 đến 50 ngày tùy theo nguyên liệu kể từ ngày ủ, phân hoai mục hoàn toàn, có thể bón lót cho cây trồng. Đến nay qua một thời gian triển khai qua đánh giá mô hình bước đầu đã phát huy hiệu quả, anh Đỗ Hải Nam, người dân xã Điêu Lương huyện Cẩm Khê cho biết: “Năm nay gia đình tôi cùng với một số hộ dân trong xã được lựa chọn làm mô hình này, nhà tôi nuôi trâu bò, lợn, gà, cá và trồng gần một mẫu ruộng, tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có nên tôi làm một bể chứa 4 khối; qua quá trình tôi đem bón cho ruộng lúa, ngô nhà tôi thấy rất tốt, giảm bớt chi phí mua phân bón hóa học”. Anh Nguyễn Văn Liên, ở xã Hiền Đa cho biết thêm: “Năm nay nhà tôi cũng được lựa chon làm mô hình ủ phân hữu cơ, tôi vớt bèo tây ở nhà lên, qua quá trình tôi mang bón cho cây ngô thấy rất tốt. Chúng tôi mong muốn mô hình tiếp tục được triển khai sâu rộng cho toàn thể bà con”. Là người trực tiếp tập huấn, hướng dẫn kĩ thuật cho bà con trong suốt quá trình thực hiện mô hình. Đồng chí Lương Trung Sơn, Trạm trưởng Trạm Bảo vệ thực vật của huyện Cẩm Khê nói: “Chúng tôi nhận thấy trên địa bàn huyện có hàng ngàn tấn nguyên liệu để làm nguồn phân hữu cơ cho đất. Mô hình chủ yếu sử dụng nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương như: lá cây xanh, cỏ dại, bèo tây, bèo tấm, bèo hoa dâu…và các nguồn phế phẩm từ sản xuất nông nghiệp gồm: rơm rạ, thân cây ngô, đậu đỗ. Qua thực tế triển khai mô hình đã được đông đảo bà con đồng tình hưởng ứng, bước đầu bón phân đã cải tạo đất, trên những diện tích đất chai cứng và đất chua bạc màu. Sau khi triển khai ở các xã chúng tôi mong muốn tiếp tục được triển khai sâu rộng cho bà con nông dân trên toàn huyện”.

Có thể nói từ hiệu quả bước đầu từ mô hình chuyển giao khoa học kĩ thuật sản xuất phân hữu cơ tại chỗ cho bà con trên địa bàn huyện. Lợi ích của việc sử dụng phân hữu cơ bón cho cây trồng nhằm cung cấp chất hữu cơ cho đất, làm cho đất tơi xốp hơn, thuận lợi cho bộ rễ phát triển và hút được nhiều phân hơn, làm tăng hiệu suất sử dụng phân bón cho cây, tăng năng suất cây trồng. Đất được bổ sung chất hữu cơ sẽ có khả năng giữ nước, giữ phân bón tốt hơn, chất hữu cơ trong đất sẽ được chuyển hóa thành mùn tăng độ phì nhiêu của đất; đáp ứng nhu cầu phân bón hữu cơ sinh học cho một số cây trồng chính yếu tại địa phương như: lúa, ngô, rau màu. Qua đó, góp phần tích cực vào chương trình xóa đói giảm nghèo của huyện.
Mạnh Thuần