Cổng Đình- Chùa Vực Câu
Phía trên cổng có trang trí lưỡng long chầu nhật
Cụm di tích đình- chùa Vực Câu toạ lạc trên khu đất cao thoáng đãng, mặt nhìn ra hướng Đông Bắc, hướng ra sông Thao và quốc lộ 32C. Khu di tích có chung một cổng vào, cổng được làm một tầng mái, trên có trang trí lưỡng long chầu nhật, giữa cổng có đề bốn chữ lớn: “Đình, Chùa Vực Câu”, hai bên là các câu đối bằng chữ Hán.
Quang cảnh Đình Vực Câu hiện nay
Trên mái đình có trang trí hổ phù và lưỡng long chầu nhật.
Đình Vực Câu có kiến trúc chữ Nhất, nhìn theo hướng Đông. Đình tôn thờ hai vị thành hoàng là Cao Sơn đại Vương và Tam Giang đại vương, đều là các danh nhân, danh tướng thời Hùng Vương. Đình được làm 3 gian thờ dọc, các bộ vì, hệ thống cột kèo đều được làm bằng bê tông cốt thép, 2 gian ngoài để thông thoáng, không làm tường, gian trong cùng xây kín, tạo cửa ngách 2 bên, mái đình lợp ngói dân dụng, làm theo kiểu tiền đao hậu đốc (phía trước là đầu đao, phía sau xây bít đốc). Trên mái có trang trí hổ phù và “lưỡng long chầu nhật”, nền đình lát gạch vuông đỏ. Gian trong cùng của đình được tạo Thượng cung, khám thờ nhỏ, cửa thượng cung làm theo kiểu bức bàn 6 cánh, bên trong thượng cung đặt long ngai và các đồ thờ.
Gian chính giữa của Đình Vực Câu
Gian thượng cung của Đình Vực Câu
Quang cảnh chùa Vực Câu
Chùa Vực Câu trước kia có kiến trúc kiểu chữ Đinh. Vào đầu thập niên 50 của thế kỷ XX, chùa bị một cơn bão lớn nên đã bị đổ nát. Năm 1958, chùa được trùng tu, tôn tạo lại cách nền chùa cũ khoảng 700m về hướng Bắc. Chùa Vực Câu hiện nay vẫn giữ kết cấu kiến trúc kiểu chữ Đinh, có 4 mái được tạo 4 đao cong, bên trong chùa gồm có tòa bái đường và toà chính điện. Toà bái đường gồm 3 gian, 2 chái, được xây tường hồi bít đốc, mái lợp ngói dân dụng. Toà bái đường được bài trí các pho tượng: Tượng Thánh Tăng đặt ở gian bên phải, tượng Đức Ông đặt ở gian bên trái. Đối diện hai bên đốc toà bái đường là bộ tượng Hộ pháp: Khuyến Thiện (bên trái) và Trừng Ác (bên phải). Toà chính điện cao ráo, thoáng đãng được xây bệ tượng theo kiểu giật cấp từ trên xuống dưới, bài trí thành 5 lớp tượng.
Tòa chính điện của ngôi chùa
Khung kiến trúc của chùa Vực Câu được kết cấu 4 hàng chân cột gỗ, với tổng số là 16 cột bằng gỗ mít, đều được sơn son, trong đó có 8 cột cái và 8 cột quân được kê trên các chân tảng bằng đá, nền lát gạch hoa. Có 2 bộ vì kèo được làm theo kiểu chồng rường giá chiêng, kẻ chuyền hạ bảy. Các bộ vì kèo được liên kết bởi các cột - xà chắc khoẻ. Trang trí các bộ vì kèo được đục chạm nổi hình mây cụm trên các đầu giường đấu đỡ đòn tay, 8 đầu nghé được chạm khắc hình vân mây, chữ thọ.
Trong chùa, hệ thống pho tượng được bài trí theo quy chuẩn của Phật giáo đại thừa ở Bắc Bộ. Điểm đặc biệt là chùa Vực Câu còn lưu giữ được 9 bức tranh vẽ trên chất liệu gỗ, đó là các bức tranh tượng Phật dùng để thờ trong chùa Vực Câu trước kia. Các bức tranh hình chữ nhật, có đế hình hộp, nền tượng được vẽ với các mầu sắc khác nhau. Bên cạnh đó, đình chùa Vực Câu còn lưu giữ một số các di vật là đồ thờ cúng khác, phục vụ cho nhu cầu tế tự.
Các bức tranh vẽ trên chất liệu gỗ được lưu giữ
Đình Vực Câu hàng năm tổ chức lễ hội vào các ngày mùng 5 tháng giêng và ngày 10/3 âm lịch hàng năm. Bên cạnh phần lễ được tổ chức trang nghiêm thì phần hội với nhiều hoạt động văn nghệ, thể thao, tổ chức các trò chơi dân gian đã tạo không khí vui tươi phấn khởi, thu hút đông đảo bà con nhân dân và du khách thập phương.
Đình chùa Vực Câu là di tích lịch sử văn hóa, nghệ thuật cấp tỉnh, đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân địa phương. Những giá trị lịch sử, văn hóa mà ngôi Đình chùa để lại có ý nghĩa to lớn góp phần quan trọng trong xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần và sự phát triển ở quê hương Cẩm Khê nói chung và người dân Thị trấn Cẩm Khê nói riêng.
Vũ Hà- Xuân Thư, Bùi Đạt