Đình Bình Phú thị trấn Cẩm Khê huyện Cẩm Khê
Đình Bình Phú nằm tại khu Bình Phú Thị trấn Cẩm Khê. Hiện nay, theo quy hoạch xây dựng đô thị văn minh, đình Bình Phú nằm trong khu vực Tổ hợp Văn hóa, thể thao và Khu nhà ở đô thị thị trấn Cẩm Khê.
Đình Bình Phú thờ hai vị thành hoàng làng là Cao Sơn đại vương và Tam Giang đại vương, thời vua Hùng thứ XVIII. Tương truyền, hai ông có công đánh giặc, bảo vệ triều vua Hùng, giúp dân trị thủy và phát triển nông nghiệp.
Đình Bình Phú được UBND tỉnh Phú Thọ công nhận là di tích lịch sử văn hóa, nghệ thuật vào năm 2007.
Theo các cụ trong làng, ban đầu đình Bình Phú được xây dựng trên đất xứ Nhà Cận ở ngoài bờ sông. Sau nhiều trận lũ lụt hư hại, ngôi đình được di chuyển vào xóm Tỉnh Viên, cách nơi cũ chừng 300m. Sau khi chuyển đình một thời gian, trong làng Bình Phú xảy ra những biến cố, dân làng không được bình an, ngôi đình lại được di chuyển từ xứ Tỉnh Viên sang xứ Gò Lem hiện nay (gọi là Gò Lem vì trước kia, nơi đây là rừng lem rậm rạp).
Theo các cụ cao niên, vị trí đình Bình Phú tọa lạc hiện nay có thế đất Hoàng Xà (con rắn vàng), ngôi đình ở trên đầu con rắn. Niên đại của đình Bình Phú cũng chưa được khẳng định một cách chính xác, căn cứ theo đạo sắc phong sớm nhất cho thành hoàng của đình vào năm Cảnh Hưng nguyên hiên (1740) thì đình được dựng vào khoảng đầu thế kỷ XVIII. Theo tư liệu điều tra về việc thờ cúng thành hoàng làng trong các làng xã do Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp tại Việt Nam thực hiện trong những năm 1932 – 1939, đình Bình Phú được trùng tu lớn vào năm Bảo Đại thứ 8 (1932).
Giống như nhiều di tích khác của Cẩm Khê, đình Bình Phú cổ hiện không còn, hiện chỉ còn công trình mới được khôi phục vào năm 2006. Đình Bình Phú làm theo hướng Đông Nam, mặt nhìn ra sông Thao, có cấu trúc hình chữ Nhất, làm theo kiểu một gian hai chái, 4 mái có đầu đao uốn cong. Kết cấu kiến trúc của đình có nền hiên rộng, các bộ vì nóc ở gian giữa làm theo kiểu giá chiêng, kẻ gối lên tường xây đón mái, mái lợp ngói dân dụng trên hệ thống dui, hoành mái làm bằng gỗ xoan. Gian giữa của đình tạo thượng cung, khám thờ nhỏ, hai bên để thông thoáng, phía trước tạo cửa bức bàn bốn cánh, nền lát gạch vuông đỏ truyền thống. Hiện đình còn lưu giữ được 12 đạo sắc phong của các triều đại phong kiến trước đây.
Sắc phong còn lưu giữ tại đình Bình Phú
Nhà Đại Bái đình Bình Phú thị trấn Cẩm Khê
Gian thượng cung đình Bình Phú
Nằm trong khu vực di tích đình Bình Phú còn có di tích Nghè Rùng (có nghĩa là sợ hãi và linh thiêng). Theo dân gian kể lại, đây chính là nơi các vị thần đã đi qua, dừng chân nghỉ lại vào ban đêm. Nghè Rùng hiện đã được tu bổ lại trên cơ sở bức tường hậu nguyên bản còn lại. Bức tường hậu xây kiểu hình vòm, mặt trong đắp nổi hai rồng chầu mặt trời. Rồng được chạm khắc theo phong cách thời Nguyễn, vây trổ tua tủa, chân 4 móng sắc nhọn, thân uốn khúc gắn các mảnh gốm hoa lam, lẫn trong các cụm vân mây, phần vây đuôi xoắn thành hình tròn như bông hoa. Nghè Rùng có niên đại trùng tu vào năm Bảo Đại thứ 8 (1932).
Hàng năm, đình Bình Phú tổ chức lễ hội chính vào ngày mồng 3 tháng Giêng; cầu khai Xuân và ngày 23 tháng 11 âm lịch cầu đại tiệc tất niên. Ngoài ra, đình còn tổ chức ngày 15 tháng Giêng cầu yên bình, ngày 1 tháng 2 âm lịch cầu tế sắc, ngày 18 tháng 5 âm lịch cầu lúa mùa, ngày 10 tháng 8 âm lịch cầu trừ hoàng trùng, ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch đình tổ chức dâng hương tưởng nhớ vua Hùng.
Lễ cầu tất niên tại đình Bình Phú
Lễ cầu tất niên tại đình Bình Phú
Xuyên suốt chiều dài lịch sử, đình Bình Phú được coi là trung tâm văn hóa, tâm linh của cư dân quanh vùng. Đình Bình Phú không chỉ là nơi thờ thần mà còn là nơi chứa đựng những giá trị tâm linh sâu sắc của người dân. Với niềm tin vào sức mạnh của các vị thần linh, nhiều người tìm đến đình để cầu nguyện, xin lộc.
Đình Bình Phú thị trấn Cẩm Khê là một di sản văn hóa quý giá, mang trong mình nhiều giá trị lịch sử và tâm linh đặc sắc. Không chỉ là nơi thờ tự, đình còn là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân nơi đây.
Hồng Nhung - Nguyễn Xuân Thư - Bùi Bá Đạt