Cổng đình- đền Huân Trầm
Căn cứ vào các nguồn tài liệu, đình đền Huân Trầm thờ ba vị thần là Chu Sĩ đại vương, Nguyệt Cư công chúa và Tiến Anh công chúa (theo truyền thuyết, đây là những nhân thần dưới triều nhà Lý, có công lớn trong việc giúp dân khai hoang, lập ấp, phát triển kinh tế,... sau này mất hiển thánh và được nhân dân thờ phụng; được phong là Thượng Đẳng Phúc Thần). Ngoài ra, tại đền Huân Trầm còn thờ thêm thành hoàng làng là Hạ Quang Phục, tương truyền là người đã có công đấu tranh bảo vệ đất đai của thôn làng.
Quang cảnh trước đình Huân Trầm
Mái đình Huân Trầm hiện nay
Góc mái đình Huân Trầm hiện nay
Cụm di tích đình- đền Huân Trầm được dựng trên một quả đồi cao, quay mặt về hướng Đông, thoáng rộng, cảnh quan cây cối đa dạng; trong đó đình nằm bên phía Tây, đền nằm bên phía Đông của quả đồi. Kiến trúc đình Huân Trầm có quy mô nhỏ hơn đền, gồm hai gian thờ dọc, mái lợp ngói mũi hài, một cửa cuốn vòm, kết cấu hai hàng cột cái, mỗi hàng 6 cột gỗ cao 3m; phía ngoài tường xây đón mái, khung gỗ của đình được kết cấu bởi hai bộ vì làm kiểu giá chiêng chồng rường, các cấu kiện gỗ trên kiến trúc như: dép hoành, xà nách, câu đầu… được bào trơn, bào soi, chạm mộc hoa văn. Thượng cung tạo khám thờ nằm ở gian thứ hai, cách nền đất 1m5, ba bên bưng ván mỏng, trước mặt tạo cửa bức bàn 8 cánh.
Gian chính giữa ngôi Đình
Đình hiện nay, còn lưu giữ một bức chạm xà rồng, lưỡng long chầu nguyệt. Đây là một bức chạm mộc đẹp, được chạm bằng kỹ thuật bong kênh trên một mặt phẳng nghiêng, với hình tượng con rồng mập, đầu ngắn, chân bốn móng, đuôi xoắn đao lửa, thân rồng được chạm ẩn dưới lớp đao mác dầy; mặt nguyệt được chạm kiểu mặt gương, đao lửa xung quanh. Trên phần cốn mê của đình còn bức chạm rồng khác cùng đề tài với xà rồng.
Bức chạm xà rồng, lưỡng long chầu nguyệt được lưu giữ lại
Đền Huân Trầm có quy mô kiến trúc lớn hơn đình, có kết cấu hình chữ Đinh, gồm tiền tế và hậu cung. Tòa tiền tế mới được phục dựng, gồm 3 gian, tường xây đón mái, hai gian ngoài có nền cao hơn so với gian trong, bên trái đặt nhang án thờ thành hoàng làng. Hậu cung chỉ còn hai cột gỗ cao, phía ngoài là kẻ đặt trên tường xây. Gian cuối của hậu cung tạo thành thượng cung, khám thờ đặt cách nền 1m5, các bên khám thờ băng ván, phía trước tạo thành cửa bức bàn 8 cánh. Trong khám đặt hai cỗ ngai và các đồ thờ tự. Ngoài ra, trong đình và đền Huân Trầm còn lưu giữ một số các di vật, đồ thờ có giá trị lịch sử văn hóa nghệ thuật.
Quang cảnh ngôi Đền hiện nay
Gian chính giữa ngôi đền
Gian thượng cung của ngôi đền
Trong khuôn viên đình hiện nay có lăng mộ thờ Chu Sĩ Đại Vương, phía trước Đình đền Huân Trầm có cây đa cổ thụ chứng kiến bao sự thay đổi của quê hương nơi đây.
Lăng mộ thờ Chu Sĩ Đại Vương
Bên cạnh đó, Đình đền Huân Trầm còn là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh, nơi cố kết tình cảm bền chặt của nhân dân trong xã. Đình đền Huân Trầm tổ chức lễ hội vào các ngày mùng 7 tháng giêng và ngày 16/9 âm lịch hàng năm. Bên cạnh phần lễ được tổ chức trang nghiêm thì phần hội với nhiều hoạt động cũng tạo không khí vui tươi phấn khởi với các trò chơi dân gian, các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao. Những ngày lễ hội, con cháu của làng dù ở đâu xa cũng cố gắng trở về tham gia lễ hội truyền thống của làng. Đây là một hoạt động tâm linh ý nghĩa thể hiện lòng tri ân đối với các vị thần, đồng thời cầu xin thần linh ứng che chở cho muôn dân trăm họ. Lễ là dịp để mọi người hướng về cội nguồn, được thắp nén hương thơm dâng lên các vị thần.
Nhận thức rõ giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật của cụm di tích đình đền này, năm 2019, Đình đền Huân Trầm đã được nhân dân địa phương đóng góp công của để trùng tu, tôn tạo nên cụm di tích đình đền được khang trang như hiện nay, giúp bà con nhân dân duy trì thực hành tín ngưỡng thờ cúng và những phong tục truyền thống của làng..
Cụm đình đền Huân Trầm là di tích lịch sử văn hóa nghệ thuật của tỉnh Phú Thọ. Những giá trị lịch sử, văn hóa mà ngôi đình đền để lại có ý nghĩa to lớn nhằm giáo dục truyền thống và củng cố khối đại đoàn kết của người dân nơi đây.
T/h: Vũ Hà, Xuân Thư, Bùi Đạt